آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب چیست؟

این عارضه شایع ترین شکل اختلال تنفسی مرتبط با خواب است که باعث توقف و شروع مکرر تنفس در طول خواب می شود. این عارضه هم در بزرگسالان و هم کودکان (به واسطه بیماری هایی مانند بزرگ شدن لوزه ها) رخ می دهد. میزان آپنه خواب معمولاً در مردان قبل از ۵۰ سالگی بیشتر از زنان است، اما پس از این سن بروز در هر دو جنس برابر است.

انواع مختلفی از آن وجود دارد، اما شایع ترین آن آپنه انسدادی خواب است. این نوع آپنه زمانی رخ می دهد که ماهیچه های گلو به طور متناوب شل می شوند و راه هوایی را در طول خواب مسدود می کنند. نشانه قابل توجه آپنه انسدادی خواب خروپف است.

انواع آپنه خواب

همانطور که اشاره شد،  این بیماری انواع مختلفی دارد و این عارضه با توجه به علت اصلی به ۳ بخش به زیر تقسیم می شود که عبارتند از:

آپنه انسدادی خواب

آپنه انسدادی خواب شایع ترین نوع است و زمانی رخ می دهد که راه های هوایی به دلیل شل شدن ماهیچه های پشت گلو مسدود شده و از جریان طبیعی هوا به داخل و خارج از دهان و بینی جلوگیری می کند. دیافراگم و عضلات قفسه سینه سخت تر از حد معمول کار می کنند تا راه هوایی را باز کنند. این منجر به خروپف یا لرزش بدن می شود. آپنه خواب به دلیل کاهش جریان اکسیژن به اندام های بدن باعث اختلال در ریتم قلب می شود.

آپنه خواب مرکزی

این نوع آپنه کمتر شایع است و زمانی رخ می دهد که مغز به طور موقت ارسال سیگنال های عصبی را به ماهیچه های کنترل کننده تنفس را متوقف می کند. این نوع از آپنه اغلب نتیجه یک وضعیت بیماری است و افراد مبتلا به این بیماری اغلب از آپنه خواب بدون خروپف رنج می برند .

سندرم آپنه مختلط

این ترکیبی نادر از آپنه انسدادی و آپنه مرکزی است.

علل آپنه خواب

همانطور که اشاره شد، آپنه بر اساس دلایل بروز آن انواع مختلفی دارد، بنابراین مهمترین علت و عوامل خطر بروز آن  به شرح زیر است:

علل و عوامل خطر آپنه انسدادی خواب

علل آپنه خواب مرکزی

آپنه مرکزی خواب اغلب با بیماری های جدی همراه است، مانند:

لازم به ذکر است که آپنه خواب ممکن است در نوزادان نارس یا نوزادان رخ دهد و معمولاً با تغییر در ضربان قلب، کاهش اکسیژن خون یا هیپوتونی همراه است.

علت این مشکل در زنان باردار

عوامل زیادی وجود دارد که ممکن است منجر به آپنه خواب در زنان باردار شود که مهترین آن به شرح زیر است:

تغییرات هورمونی: سطح بالاتر هورمون ها می تواند باعث تورم غشاهای مخاطی در بینی شود و سطح بالاتر پروژسترون می تواند باعث شل شدن راه های هوایی شود.

افزایش وزن در دوران بارداری: تغییر وزن ناگهانی و افزایش وزن می تواند فشار بیشتری بر راه هوایی وارد کرده و تنفس در شب را دشوارتر کند.

فشار رحم بر روی ریه: یکی از دلایل آپنه در بارداری فشار رحم بر روی ریه است که می تواند سبب کاهش حجم هوا و افزایش سرعت تنفس شود.

علائم

افراد مبتلا به آپنه خواب معمولاً متوجه نمی شوند که از این مشکل رنج می برند، زیرا علائم در هنگام خواب رخ می دهد و اغلب اوقات فرد لحظات بیدار شدن در شب را به یاد نمی آورد، اما مشاهده علائم توسط اطرافیان آن ها ممکن است. البته در طول روز علائمی خواهد داشت که در ادامه به بررسی تمام نشانه ها در طول شبانه روز خواهیم پرداخت.

علائم و نشانه های آپنه خواب در شب

بیمار ممکن است یک یا چند مورد از این علائم را در طول خواب داشته باشد:

• خروپف معمولا بلند است.
• احساس خفگی و بیدار شدن مکرر از خواب
• احساس بی خوابی دائمی و ناتوانی در خوابیدن

علائم و نشانه های این بیماری در طول روز

آپنه خواب می تواند علائمی را در طول روز در نتیجه خواب ناکافی در شب ایجاد کند، مانند احساس خواب آلودگی شدید و به خواب رفتن در طول روز هنگام انجام فعالیت ها که بر زندگی روزمره تأثیر منفی می گذارد.

علائم در طول روز نیز عبارتند از:

• احساس خستگی و ضعف عمومی
• سردرد
• خشکی گلو
• اختلال حافظه و مشکل در تمرکز
• احساس سردرگمی مداوم
• تغییرات خلقی و شخصیتی مانند افسردگی و اضطراب
• اختلال نعوظ در مردان

آپنه خواب چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک ممکن است برای تشخیص این بیماری به اقدامات زیر متوسل شود:

سابقه پزشکی و معاینه بالینی: پزشک تشخیص را با گرفتن سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی و آگاهی از علائمی که بیمار از آن رنج می‌برد، آغاز می‌کند. سپس پزشک معاینه فیزیکی را برای تشخیص علائمی که ممکن است خطر این بیماری را افزایش دهد (مانند لوزه های بزرگ) انجام می‌دهد.

پلی سومنوگرافی: پلی سومنوگرافی در کلینیک یا در مراکز درمانی اختلالات خواب، از طریق مجموعه ای از آزمایشات فیزیولوژیکی با استفاده از دستگاه تشخیص آپنه خواب انجام می شود. این روش، نظارت بر تنفس، جریان هوا در طول خواب، میزان صدای خروپف، حرکت بدن و سطح اکسیژن را اندازه گیری کنید.

یک تست پلی سومنوگرافی معمولی شامل موارد زیر است:

• الکتروانسفالوگرافی: برای تعیین سطح خواب و بیداری و در تشخیص وجود هر رویدادی که باعث اختلال خواب شود مفید است.
• الکترومیوگرام: این روش فعالیت عضلانی ماهیچه ها را در طول خواب ثبت می کند. 
• الکترووکولوگرام: برای اندازه گیری مدت زمان فاز REM در هنگام خواب مفید است.

درمان آپنه خواب

درمان این مشکل با توجه به علت بروز، شدت و علائم بیماری به دو دسته کلی درمان های غیرجراحی و درمان های جراحی تقسیم بندی می شود.

درمان بدون جراحی

تغییر سبک زندگی

درمان توقف تنفس یا آپنه بستگی به شدت بیماری دارد. در موارد خفیف، درمان ممکن است محدود به ایجاد تغییرات سبک زندگی برای بهبود کیفیت خواب باشد که عبارتند از:

• کاهش وزن
• ترک سیگار
• در صورت وجود، رینیت آلرژیک را درمان کنید.
• به جای خوابیدن به پشت یا شکم به پهلو بخوابید.

درمان با دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی

دستگاه برای درمان آپنه خواب، درمان اصلی این مشکل است، زیرا با ایجاد جریان هوا تحت فشار ثابت و مداوم بالاتر از فشار هوای محیط از طریق ماسک، راه هوایی را باز نگه می‌دارد. روی بینی و دهان قرار می گیرد .

دریافت اکسیژن

برخی از موارد آپنه خواب مرکزی ممکن است برای کمک به رساندن مقادیر کافی از آن به بدن نیاز به دریافت اکسیژن داشته باشند.

داروها

 برخی از داروها ممکن است به درمان این بیماری کمک کنند، اما آنها باید فقط تحت نظارت پزشک استفاده شوند.

درمان آپنه خواب با جراحی

اگر بیمار پس از ایجاد این تغییرات در زندگی یا روش های غیر جراحی بهبود نیابد، ممکن است پزشک جراحی خواب را توصیه می کند. روش های جراحی مختلف ممکن است در درمان برخی موارد مفید باشد، به‌ویژه در درمان این عارضه برای کودکان مبتلا به لوزه‌های بزرگ، زیرا با برداشتن بافت اضافی یا لوزه‌های بزرگ، راه هوایی را گسترش می‌دهند.

نکاتی برای مقابله با این مشکل

برای کاهش علائم و مقابله با آپنه خواب بهتر است دستورالعمل های زیر را دنبال کنید:

• کاهش وزن اضافی
• روی یک بالش راحت و کمی برآمده بخوابید تا مجاری تنفسی باز بماند.
• به یک طرف بخوابید نه به پشت
• غذای سالم و متعادلی بخورید که حاوی تمام مواد مغذی باشد.
• مقدار زیادی مایعات معادل ۶ لیوان آب در روز بنوشید.
• ورزش منظم
• نوشیدن قهوه و مواد محرک را محدود کنید.
• سیگار را ترک کنید.
• از الکل خودداری کنید.

عوارض

خطر آپنه خواب، اگر درمان نشود، مشکلات سلامتی جدی و گاهی تهدید کننده زندگی را ایجاد می کند. مهمترین عوارض عبارتند از :

• فشار خون
• بیماری قلبی
• فیبریلاسیون دهلیزی
• سکته مغزی ایسکمیک
• اضطراب و استرس
• افسردگی
• دیابتی
• فشار خون ریوی
• بیماری ریفلاکس معده به مری

کلام آخر

همان طور که در طول مقاله اشاره شد، آپنه انسدادی خواب شایع ترین شکل اختلال تنفسی مرتبط با خواب است که باعث توقف و شروع مکرر تنفس در طول خواب می شود. انواع مختلفی از آپنه انسدادی خواب وجود دارد، اما شایع ترین آن آپنه انسدادی خواب است که خروپف نشانه اصلی آن است. درمان های متعددی بدون جراحی وجود دارد، اما در صورت عدم درمان ممکن است بیمار به جراحی خواب نیاز داشته باشد. در پایان توصیه می شود جهت مشاهده علائم آپنه خواب به دکتر کیان احمدی، بهترین متخصص گوش، حلق و بینی در بروجرد مراجعه نمایید.